Gebied 3: Parels in het landschap (Hoonhorst, Hessum e.o.)

Karakter

Dit gebied staat bekend om zijn vele havezaten en landgoederen (Rechteren, Mataram, Den Aalshorst, De Horte, Den Berg, Hessum en Leemcule). De landhuizen, laanstructuren, landerijen en bosgebieden van de landgoederen zijn karakteristiek voor het gebied ten zuiden van de Vecht. Langs de randen van het gebied liggen boerderijen met eenmansessen. Veel boerderijen behoren tot een landgoed. In de kleurstelling van de luiken is dat nog terug te zien. De erven worden getypeerd door hun losse opzet, met onregelmatig verspreide bebouwing, boomgroepen, boomgaard en bijgebouwen als bakhuisjes en hooibergen.

Meer naar het westen gaan de bossen en landgoederen over in glooiende, agrarische gebieden. De variatie aan landschapselementen (bosjes, wegbeplanting, erfbeplanting, beplantingen langs esranden en op perceelsgrenzen) geeft het gebied een aangename en aantrekkelijke afwisseling. In het gebied bevindt zich de fraaie en actieve kern Hoonhorst. Hoonhorst heeft zich aan de noord en zuidzijde van de dekzandrug ontwikkeld. De woningbouw wordt aan de noordoostzijde begrensd door een bosgebied dat tot het Natuur Netwerk Nederland behoort. Aan de zuidoostzijde ligt het Kulturhus van Hoonhorst waarin onderdak wordt geboden aan diverse maatschappelijke functies.

Hoonhorst wordt ontsloten via de Koelmansstraat, de Oude Vechtsteeg, en de landwegen Zwarteweg-Lage Weide. Hierop sluiten direct enkele woonstraten aan.

Hoe spraken inwoners tijdens de bijeenkomsten over zichzelf
en hun omgeving?

We wonen, werken en recreëren in een bosachtige natuurlijke omgeving, gekenmerkt door mooie landgoederen met hun markante gebouwen. Het gebied wordt doorsneden door zandpaden en kent fraaie rustpunten. De molen is een herkenbaar ijkpunt. De natuurwaarden zijn hoog.

Het is hier stil en rustig. Het kleinschalige en monumentale landschap verdient respect en bescherming. We zijn er zuinig op. We willen ruimte voor de agrariër en het boerenleven, maar wel met een focus op groen en duurzaam.

En zijn voldoende punten om elkaar te ontmoeten: de bieb, de school, het Anjerpunt, het restaurant en natuurlijk het Kulturhus. We zijn een levendige gemeenschap; het verenigingsleven is dynamisch en houdt ons op elkaar betrokken. Wat betreft verduurzaming lopen we voorop. Dat willen we blijven doen!

Gebied 3: Parels in het landschap (Hoonhorst e.o.)

Waarden

PDF waardenkaart

Hoonhorst

  • Gemeenschapszin (onderlinge betrokkenheid, veel verenigingen en vrijwilligers)
  • Groen dorpskarakter
  • Ontmoetingsplek in Hoonhorst
  • Hoonhorst ligt op een dekzandrug. Het hoogteverschil met de laaggelegen, vlakke (dekzand-) gebieden ten noorden en zuiden van de kern is markant.
  • Koploper op het gebied van duurzaamheid (in meest brede zin van het woord: ecologisch, economisch en sociaal)
  • Handen uit de mouwen-mentaliteit
  • Groene omgeving rond Hoonhorst
  • Bijzondere uitkijkpunten rond Hoonhorst
  • Vechterweerd als belangrijke ontmoetingsplek

Landgoederenzone

  • Besloten landschap met kleine en grotere (agrarische) open ruimten en enkele kleine heideterreinen;
  • Bossengebieden vormen de ‘groene ruggengraat’ voor de regio;
  • Steilranden;
  • Waardevolle landgoederen Rechteren, Mataram, Den Aalshorst, De Horte, Den Berg en Hessum;
  • Aflopende hoogte van oost naar west;
  • Microreliëf (stuifduinen).
  • In de omgeving van Hessum ligt enige bebouwing, voor het overige een open en nagenoeg onbebouwd gebied.
  • Relatief grote verschillen tussen hoog/droog en laag/nat gebied.
  • Bouw- en graslanden in onregelmatige blokvormige verkaveling;
  • Het grootste deel van het gebied is in bezit van landgoederen met landhuizen, deze landgoederen hebben een sterke invloed op het gebied;
  • Kasteel Rechteren (uit 12e eeuw) met park;
  • Statige lanen en grachten van landgoederen met monumentale beplanting;
  • Rijks- en gemeentelijke monumenten;
  • Erven met karakteristieke boerderijen met gekleurde luiken;
  • Kunst en cultuuruitingen passend in de landgoedsfeer;
  • Rust en ruimte en stilte en duisternis.

Kern kampenlandschap (het gebied rond Hoonhorst)

  • Reliëf, met relatief grote verschillen tussen hoog/droog en laag/nat, vooral ten westen van Lemelerveld;
  • Kenmerkend is de aanwezigheid van de waterlopen Marswetering en Emmertochtsloot en de essen. Halfopen landschap (afwisseling van open gebied en bos);
  • Regelmatig tot onregelmatige blokvormige verkaveling;
  • De wegen en bebouwing volgen nabij Hoonhorst de hogere dekzandruggen, waardoor een afwisselend landschap is ontstaan van bochtige wegen, bebouwing en beplanting.
  • Monumentale boerderijen;
  • Oude zandpaden en kerkepaden, die deel uitmaken van het informele trage netwerk;
  • De zuidwestelijke punt van de gemeente ligt in het overgangsgebied tussen stad en land.

Broekontginningen (de Marshoek)

  • Vlak agrarisch open landschap.
  • Opvallende verkaveling in visgraatpatroon;
  • Beeldbepalende openheid;
  • Kavelstructuur wordt versterkt door de beplanting;
  • Regelmatige, rechthoekige kavelstructuur;
  • De weinige bebouwing is geconcentreerd langs ontsluitingswegen.
  • Monumentale boerderijen;
  • Aanwezigheid van een eendenkooi;
  • De oude inpoldering is cultuurhistorisch waardevol.

Gebied 3: Parels in het landschap (Hoonhorst e.o.)

Koers voor dit deelgebied

Wat betreft de landgoederen koersen we op ‘behoud door ontwikkeling’. Eerder kozen we er al voor om mogelijkheden te bieden om de (economische) basis onder de bestaande landgoederen te verstevigen. Deze beleidskoers zetten we door.

Ten zuidwesten van de bos- en landgoederenzone kiezen we voor een mix van functies. Er wordt voornamelijk ingezet op kleinschalige functies, zoals wonen met kleinschalig werken en kleinschalige recreatie als kans voor vrijkomend erfgoed. Grootschalige ontwikkelingen zijn alleen mogelijk bij een aantoonbare meerwaarde voor de ruimtelijke kwaliteit.

Ten noordwesten van de bos- en landgoederenzone, in het gebied van de broekontginningen zetten we in op economische ontwikkeling binnen de kaders van landschap. Het leent zich goed voor een dergelijke ontwikkeling: milieubelemmeringen doen zich niet of nauwelijks voor en waardevolle natuurgebieden bevinden zich op ruime afstand. Economische groei moet echter worden afgestemd op en ingepast binnen de landschappelijke kaders. De afwisseling tussen open en besloten delen is een belangrijke randvoorwaarde bij ruimtelijke ontwikkelingen.

Hoonhorst zien we een kern voor landelijk wonen, duurzaamheid, landschapsontwikkeling en cultuurhistorie. We willen de openheid van het beekdal behouden en vooral de randen versterken door groenaanplant daar waar deze is weggehaald of ontbreekt.

Gebied specifieke keuzes

Ambitie 1 - Een toekomstbestendige, sociale en gezonde woon- en leefomgeving

  1. We ondersteunen Hoonhorst in het verder vormgeven aan de ecologische, economische en sociale verduurzaming.
  2. We versterken het centrum van Hoonhorst als plek voor ontmoeting.

Ambitie 2 - Aantrekkelijke, leefbare kernen voor iedereen

  1. In Hoonhorst bouwen we voor onze woonvraag. Om jongeren voor het dorp te behouden leggen we de focus bij het realiseren van starterswoningen. We kijken daarbij primair naar Fase 2 van de Koele.
  2. We willen dat de aanwezige voorzieningen behouden blijven.

Ambitie 3 - Een eigentijds, aantrekkelijk en onderscheidend landelijk gebied

  1. De overgang van Hoonhorst naar het omliggende landelijk gebied is belangrijk. We willen die overgang herstellen en versterken.
  2. We beschermen de rust, stilte en duisternis in dit deelgebied.
  3. We respecteren de kleinschalige reuring passend bij de kenmerken van het gebied.

Ambitie 4 - Een lokaal geworteld, vitaal en innovatief ondernemerschap dat goed aangehaakt is op de regio

  • We bieden mogelijkheden voor versterking van de economische basis onder de bestaande landgoederen.
  • Binnen de landschappelijke kaders, faciliteren wij ontwikkelingen van (bestaande) kleinschalige bedrijvigheid.
  • Het gebied ten westen van de bos- en landgoederenzone is grotendeels in landbouwkundig gebruik. We ondersteunen de ontwikkeling van agrarische bedrijven in dit gebied.

Gebied 3: Parels in het landschap (Hoonhorst, Hessum e.o.)

Karakter

Hoe spraken inwoners tijdens de bijeenkomsten over zichzelf en hun omgeving?

We wonen, werken en recreëren in een bosachtige natuurlijke omgeving, gekenmerkt door mooie landgoederen met hun markante gebouwen. Het gebied wordt doorsneden door zandpaden en kent fraaie rustpunten. De molen is een herkenbaar ijkpunt. De natuurwaarden zijn hoog.

Het is hier stil en rustig. Het kleinschalige en monumentale landschap verdient respect en bescherming. We zijn er zuinig op. We willen ruimte voor de agrariër en het boerenleven, maar wel met een focus op groen en duurzaam.

En zijn voldoende punten om elkaar te ontmoeten: de bieb, de school, het Anjerpunt, het restaurant en natuurlijk het Kulturhus. We zijn een levendige gemeenschap; het verenigingsleven is dynamisch en houdt ons op elkaar betrokken. Wat betreft verduurzaming lopen we voorop. Dat willen we blijven doen!

Dit gebied staat bekend om zijn vele havezaten en landgoederen (Rechteren, Mataram, Den Aalshorst, De Horte, Den Berg, Hessum en Leemcule). De landhuizen, laanstructuren, landerijen en bosgebieden van de landgoederen zijn karakteristiek voor het gebied ten zuiden van de Vecht. Langs de randen van het gebied liggen boerderijen met eenmansessen. Veel boerderijen behoren tot een landgoed. In de kleurstelling van de luiken is dat nog terug te zien. De erven worden getypeerd door hun losse opzet, met onregelmatig verspreide bebouwing, boomgroepen, boomgaard en bijgebouwen als bakhuisjes en hooibergen.

Meer naar het westen gaan de bossen en landgoederen over in glooiende, agrarische gebieden. De variatie aan landschapselementen (bosjes, wegbeplanting, erfbeplanting, beplantingen langs esranden en op perceelsgrenzen) geeft het gebied een aangename en aantrekkelijke afwisseling. In het gebied bevindt zich de fraaie en actieve kern Hoonhorst. Hoonhorst heeft zich aan de noord en zuidzijde van de dekzandrug ontwikkeld. De woningbouw wordt aan de noordoostzijde begrensd door een bosgebied dat tot het Natuur Netwerk Nederland behoort. Aan de zuidoostzijde ligt het Kulturhus van Hoonhorst waarin onderdak wordt geboden aan diverse maatschappelijke functies.

Hoonhorst wordt ontsloten via de Koelmansstraat, de Oude Vechtsteeg, en de landwegen Zwarteweg-Lage Weide. Hierop sluiten direct enkele woonstraten aan.

Waarden

Broekontginningen (de Marshoek)

  • Vlak agrarisch open landschap.
  • Opvallende verkaveling in visgraatpatroon;
  • Beeldbepalende openheid;
  • Kavelstructuur wordt versterkt door de beplanting;
  • Regelmatige, rechthoekige kavelstructuur;
  • De weinige bebouwing is geconcentreerd langs ontsluitingswegen.
  • Monumentale boerderijen;
  • Aanwezigheid van een eendenkooi;
  • De oude inpoldering is cultuurhistorisch waardevol.

Kern kampenlandschap (het gebied rond Hoonhorst)

  • Reliëf, met relatief grote verschillen tussen hoog/droog en laag/nat, vooral ten westen van Lemelerveld;
  • Kenmerkend is de aanwezigheid van de waterlopen Marswetering en Emmertochtsloot en de essen. Halfopen landschap (afwisseling van open gebied en bos);
  • Regelmatig tot onregelmatige blokvormige verkaveling;
  • De wegen en bebouwing volgen nabij Hoonhorst de hogere dekzandruggen, waardoor een afwisselend landschap is ontstaan van bochtige wegen, bebouwing en beplanting.
  • Monumentale boerderijen;
  • Oude zandpaden en kerkepaden, die deel uitmaken van het informele trage netwerk;
  • De zuidwestelijke punt van de gemeente ligt in het overgangsgebied tussen stad en land.

Landgoederenzone

  • Besloten landschap met kleine en grotere (agrarische) open ruimten en enkele kleine heideterreinen;
  • Bossengebieden vormen de ‘groene ruggengraat’ voor de regio;
  • Steilranden;
  • Waardevolle landgoederen Rechteren, Mataram, Den Aalshorst, De Horte, Den Berg en Hessum;
  • Aflopende hoogte van oost naar west;
  • Microreliëf (stuifduinen).
  • In de omgeving van Hessum ligt enige bebouwing, voor het overige een open en nagenoeg onbebouwd gebied.
  • Relatief grote verschillen tussen hoog/droog en laag/nat gebied.
  • Bouw- en graslanden in onregelmatige blokvormige verkaveling;
  • Het grootste deel van het gebied is in bezit van landgoederen met landhuizen, deze landgoederen hebben een sterke invloed op het gebied;
  • Kasteel Rechteren (uit 12e eeuw) met park;
  • Statige lanen en grachten van landgoederen met monumentale beplanting;
  • Rijks- en gemeentelijke monumenten;
  • Erven met karakteristieke boerderijen met gekleurde luiken;
  • Kunst en cultuuruitingen passend in de landgoedsfeer;
  • Rust en ruimte en stilte en duisternis.

Waarden Hoonhorst

  • Gemeenschapszin (onderlinge betrokkenheid, veel verenigingen en vrijwilligers)
  • Groen dorpskarakter
  • Ontmoetingsplek in Hoonhorst
  • Hoonhorst ligt op een dekzandrug. Het hoogteverschil met de laaggelegen, vlakke (dekzand-) gebieden ten noorden en zuiden van de kern is markant.
  • Koploper op het gebied van duurzaamheid (in meest brede zin van het woord: ecologisch, economisch en sociaal)
  • Handen uit de mouwen-mentaliteit
  • Groene omgeving rond Hoonhorst
  • Bijzondere uitkijkpunten rond Hoonhorst
  • Vechterweerd als belangrijke ontmoetingsplek

Wat betreft de landgoederen koersen we op ‘behoud door ontwikkeling’. Eerder kozen we er al voor om mogelijkheden te bieden om de (economische) basis onder de bestaande landgoederen te verstevigen. Deze beleidskoers zetten we door.

Ten zuidwesten van de bos- en landgoederenzone kiezen we voor een mix van functies. Er wordt voornamelijk ingezet op kleinschalige functies, zoals wonen met kleinschalig werken en kleinschalige recreatie als kans voor vrijkomend erfgoed. Grootschalige ontwikkelingen zijn alleen mogelijk bij een aantoonbare meerwaarde voor de ruimtelijke kwaliteit.

Ten noordwesten van de bos- en landgoederenzone, in het gebied van de broekontginningen zetten we in op economische ontwikkeling binnen de kaders van landschap. Het leent zich goed voor een dergelijke ontwikkeling: milieubelemmeringen doen zich niet of nauwelijks voor en waardevolle natuurgebieden bevinden zich op ruime afstand. Economische groei moet echter worden afgestemd op en ingepast binnen de landschappelijke kaders. De afwisseling tussen open en besloten delen is een belangrijke randvoorwaarde bij ruimtelijke ontwikkelingen.

Hoonhorst zien we een kern voor landelijk wonen, duurzaamheid, landschapsontwikkeling en cultuurhistorie. We willen de openheid van het beekdal behouden en vooral de randen versterken door groenaanplant daar waar deze is weggehaald of ontbreekt.

Koers voor dit deelgebied

Ambitie 4 - Een lokaal geworteld, vitaal en innovatief ondernemerschap dat goed aangehaakt is op de regio

  1. We bieden mogelijkheden voor versterking van de economische basis onder de bestaande landgoederen.
  2. Binnen de landschappelijke kaders, faciliteren wij ontwikkelingen van (bestaande) kleinschalige bedrijvigheid.
  3. Het gebied ten westen van de bos- en landgoederenzone is grotendeels in landbouwkundig gebruik. We ondersteunen de ontwikkeling van agrarische bedrijven in dit gebied.

Ambitie 3 - Een eigentijds, aantrekkelijk en onderscheidend landelijk gebied

  1. De overgang van Hoonhorst naar het omliggende landelijk gebied is belangrijk. We willen die overgang herstellen en versterken.
  2. We beschermen de rust, stilte en duisternis in dit deelgebied.
  3. We respecteren de kleinschalige reuring passend bij de kenmerken van het gebied.

Ambitie 2 - Aantrekkelijke, leefbare kernen voor iedereen

  1. In Hoonhorst bouwen we voor onze woonvraag. Om jongeren voor het dorp te behouden leggen we de focus bij het realiseren van starterswoningen. We kijken daarbij primair naar Fase 2 van de Koele.
  2. We willen dat de aanwezige voorzieningen behouden blijven.

Ambitie 1 - Een toekomstbestendige, sociale en gezonde woon- en leefomgeving

  1. We ondersteunen Hoonhorst in het verder vormgeven aan de ecologische, economische en sociale verduurzaming.
  2. We versterken het centrum van Hoonhorst als plek voor ontmoeting.

Gebied specifieke keuzes